Home Map E-mail
 
Eng |  Հայ |  Türk |  Рус |  Fr  

Հիմնական էջ
Նորություններ
Առաքելություն
Տնօրենի ուղերձը
Կապ մեզ հետ
Նախօրեին
Հայոց պատմություն
Լուսանկարներ
Մտավորականներ
Հայոց ցեղասպանություն
Ցեղասպանություն
Հայոց ցեղասպանության մասին
Ժամանակագրություն
Լուսանկարներ
100 պատմություններ
Քարտեզագրում
Մշակութային ցեղասպանություն
Հիշի՛ր
Վավերագրեր
Ամերիկյան
Անգլիական
Գերմանական
Ռուսական
Ֆրանսիական
Ավստրիական
Թուրքական

Հետազոտում
Մատենագիտություն
Վերապրողներ
Ականատեսներ
Միսիոներներ
Մամուլ
Մեջբերումներ
Դասախոսություններ
Ճանաչում
Պետություններ
Կազմակերպություններ
Տեղական
Արձագանք
Իրադարձություններ
Պատվիրակություններ
Էլ. թերթ
Հոդվածներ
Գիտաժողովներ
Օգտակար հղումներ
   Թանգարան
Թանգարանի մասին
Այցելություն
Մշտական ցուցադրություն
Ժամանակավոր
Օն լայն  
Շրջիկ ցուցադրություններ  
Հիշատակի բացիկներ  
   Ինստիտուտ
Գործունեությունը
Հրատարակություններ
ՀՑԹԻ հանդեսներ  
Գրադարան
ՀՑԹԻ հավաքածուները
   Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր
Պատմությունը
Հիշողության պուրակ
Հիշատակի օր
 

Armenian General Benevolent Union
All Armenian Fund
Armenian News Agency
armin
armin
armin
armin
armin




Նորություններ

ՀՈՒՅՆԵՐԻ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԶՈՀԵՐԻ ՀԻՇԱՏԱԿԻ ՕՐ



1994 թ. փետրվարի 24-ին Հունաստանի Հանրապետության խորհրդարանը մայիսի 19-ը հայտարարեց Հույների ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օր, որը կապված է Մուստաֆա Քեմալի Սամսուն հասնելու հետ։ Հույների ցեղասպանությունը ոգեկոչվում է նաև սեպտեմբերի 14-ին (1922 թ. Զմյուռնիայի քրիստոնյաների կանխամտածված բնաջնջում, ապա՝ քաղաքի հրկիզում)։

19-րդ դարում, թեև բարեփոխումներն Օսմանյան պետության մեջ մասամբ իրագործված էին, Պոնտոսի հույն ժողովուրդը փորձությունների է ենթարկվում: 20-րդ դարը բարձրակետն էր: Պոնտոսի բնակչությանը վերաբերվում էին որպես ստորադաս քաղաքացիների․ նրանց ներկայությունը խոչընդոտ էր երիտթուրքական ազգայնամոլական ծրագրերի իրականացման ճանապարհին (1):

Պատրիարքարանի և օսմանյան պաշտոնական հաշվարկների համաձայն՝ 20-րդ դարի սկզբին Պոնտոսի հույների թիվը կազմում էր մոտ 600.000, իսկ 1918 թ.՝ 700.000 (2):

1916 թ. դեկտեմբերին Պոնտոսի հույն բնակչության բնաջնջման ծրագիրն իրագործում են երիտթուրքական շարժման առաջնորդներ Էնվեր, Ջեմալ և Թալեաթ փաշաները․ այդ ծրագիրը նախատեսում էր 16-60 տարեկան տղամարդկանց բնաջնջումը, կանանց և ծերերի տեղահանությունը (3):

Հույն կանայք և երեխաները բնակչության ամենախոցելի հատվածն էին: Այս փաստն ակնհայտորեն ապացուցում են դեսպանները, հյուպատոսները և այլ ականատեսներ իրենց զեկույցներում և ակնարկներում։ Կանանց և երեխաների տեղահանությունը բնաջնջման համակարգված քաղաքականություն է, մինչդեռ կանանց առևանգումը և «բանտարկումը» թուրքական տներում, բռնի իսլամացումը, զանգվածային բռնաբարությունները, հղի կանանց սպանությունները, երեխաների բաժանումը ծնողներից, նրանց փոխանցումը թուրքական ընտանիքներ ցեղասպանության ոճիրը բնութագրող այլ փաստեր են (4):

Համաձայն Աթենքում Պոնտոսի կենտրոնական խորհրդի «Սև գրքի»՝ մինչև 1922 թ. զոհերի թիվը կազմում էր 303.238, իսկ ընդհանուր թիվը մինչև 1924 թ. մայիսը հասնում 353.000-ի (5):

Այն հույները, ովքեր վերապրում են, տեղահանվում են վերջնական բնաջնջման համար նախատեսված անմարդկային պայմաններ ունեցող վայրեր, հրաշքով փրկվածները՝ սփռվում աշխարհով մեկ (Ռուսաստան, Հունաստան, Գերմանիա, ԱՄՆ, Կանադա, Ավստրալիա) (6):

«Մեկ դար է անցել,- եզրահանգում է պրոֆեսոր Թեոֆանիս Մալկիդիսը,- սակայն թուրքական ժխտողական քաղաքականությունն ամենևին չի փոխվել, թեև վերջին տարիներին նկատելիորեն աճել է պատմական ճշմարտությունը հաստատողների թիվը: Թուրքիայի նմանօրինակ դիրքորոշումն անհնարին է դարձնում կարծիքները բացեիբաց լսելու հնարավորությունը, որոնք կա՛մ քննադատվում են, կա՛մ ճնշվում հնարավոր բոլոր ձևերով» (7):

Այնուամենայնիվ, մարդկությունը պարտավոր է պայքարել իր ողջ ուժով: Առաջադեմ մարդիկ չեն մոռանա և չեն հեռանա այս պայքարից, քանի որ գիտեն, որ վաղ թե ուշ կգա ժամանակը, և անհնարին կլինի ժխտել Հույների ցեղասպանությունը, իսկ հիշողության պայքարն ընդդեմ մոռացության անփոփոխ է (8):

Պոնտոսի հարցն իր վերջնական լուծումը դեռ չի գտել. այն շարունակում է մնալ հետազոտողների ուսումնասիրության կենտրոնում և հայցում է սպառիչ ու արդարացի լուծում (9):



Թեհմինե Մարտոյան

«Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամի
Թանգարանային ցուցադրությունների կազմակերպման
բաժնի ավագ գիտաշխատող, պ.գ.թ.



----------------------------

1. Թեոֆանիս Մալկիդիս, Հույների ցեղասպանությունը. Թրակիա, Փոքր Ասիա, Պոնտոս (հեղինակազորված թարգմանությունը՝ Թեհմինե Մարտոյանի), Երևան, Ալեքսանդրուպոլիս, 2014, էջ 83:
2. Նույն տեղում, էջ 96:
3. Նույն տեղում, էջ 99:
4. Նույն տեղում, էջ 110:
5. Նույն տեղում, էջ 110-111:
6. Նույն տեղում, էջ 84:
7. Նույն տեղում, էջ 85:
8. Նույն տեղում, էջ 86:
9. Նույն տեղում, էջ 120:






Պոնտոսի հույն ընտանիք



Տեղահանվող հույներ



Հույների ցեղասպանության զոհեր



Պոնտոսի կոտորված հույներ



Տեղահանվող հույներ



Հույն տարագիր





ՀԵՏԵՎԵ՝Ք ՄԵԶ



ՆՎԻՐԱԲԵՐԻ՛Ր

DonateforAGMI
ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԱՌ ՊԱՀԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ

Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ հիմնադրամի կողմից իրականացվող հատուկ նախագծեր

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՐԱՊՐԱԾՆԵՐԻ ՀՈՒՇԱԴԱՐԱՆ

ՀՈՒՇԱԴԱՐԱՆ
ՀՑԹԻ-Ի ԱՆՏԻՊ ՀՈՒՇԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԱՎԱՔԱԾՈՒՆ

ՀՑԹԻ-Ի ԱՆՏԻՊ ՅՈՒՇԱԳՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒ ՀԱՒԱՔԱԾՈՆ

ՀՑԹԻ ԳՐԱԽԱՆՈՒԹ

1915
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի «գրքերի աշխարհը»

ԱՌՑԱՆՑ ՑՈԻՑԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ

Temporary exhibition
Ինքնապաշտպանական մարտերը Կիլիկիայում Հայոց ցեղասպանության տարիներին

Նվիրվում Է Մարաշի, Հաճընի, Այնթապի ինքնապաշտպանությունների 100-ամյա տարելիցին

ԼԵՄԿԻՆԻ ԿՐԹԱԹՈՇԱԿ

Lemkin
ՀՑԹԻ ՄԵԿՆԱՐԿՈՒՄ Է
2022 Թ. ՌԱՖԱՅԵԼ ԼԵՄԿԻՆԻ
ԱՆՎԱՆ ԿՐԹԱԹՈՇԱԿԸ

ՀՑԹԻ ԴՊՐՈՑԱԿԱՆ ԾՐԱԳԻՐ

genedu
«Հայոց ցեղասպանության թեմայի ուսուցում»
կրթական ծրագիր դպրոցականների համար

ՀՑԹԻ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐ

genedu
ՀՑԹԻ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐ

ՓՈԽԱՆՑԻ´Ր ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆԴ

100photo
Կիսվի՛ր ընտանիքիդ պատմությամբ, փոխանցի՛ր հիշողությունդ սերունդներին:
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտն ապրիլի 24-ին ընդառաջ հանդես է գալիս «Փոխանցի՛ր հիշողությունդ» նախաձեռնությամբ:

ՀԵՂԻՆԱԿԱՅԻՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔ

DonateforAGMI

«ՀՑԹԻ» հիմնադրամ
ՀՀ, Երևան 0028
Ծիծեռնակաբերդի խճուղի, 8/8
Հեռ.: +374 10 390981
    2007-2021 © Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ     Էլ.հասցե: info@genocide-museum.am