05.02.2014
İkinci Dünya Savaşı’na katılan askerî doktor Harutyun Khaçatryan, ölümünden sonra Yahudi “Yad Vaşem” kuruluşu tarafından “Uluslararası Dürüstler” sıfatına layık oldu.
4 Şubat’ta gerçekleştirilen tören sırasında İsrail büyükelçisi Sayın Şmuel Mayrom ve Ermenistan’da İsrail fahri konsolosu Sayın Aşot Şakhmuradyan madalyayı Harutyun Khaçatryan’ın torunu şarkıcı Anna Khaçatryan’a verdiler.
Büyükelçi Şmuel Mayrom’un kaydettiği gibi askerî doktor Harutyun Khaçatryan’ın öyküsü, geçen yıl Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sargsyan’ın katılımıyla Khaçatryan ailesine madalya verdiği uluslararası “Raul Volenberg” fonu sayesinde belirlenmiş.
Törene ESME müdürü Hayk Demoyan da katılmaktaydı. Sayın Demoyan konuşmasında törenin sadece bir insanın kurtulmasına adanmak değil, Ermeni ve Yahudi milletlerinin soykırımları kurbanlarını anma töreni olduğunu da kaydetti.
“Sayın bayanlar ve baylar, Ermeni Soykırımı’nın örganizatörleri dünya güçlülerinin kayıtsız tutumu sonucunda cezasız kaldılar. Buna Münih antlaşması, faşizme karşı hoşgörü, İkinci Dünya Savaşı’nın başlaması ve insanlık tarihinin kara çizgisi ve utancı olan Holocoust izledi.
Alıntı:
“Ermenilerle niçin böyle ilgileniyorsunuz? Siz Yahudisiniz, onlar Hristiyandırlar. Müslümanlar ve Yahudiler daima iyi ilişkilerde bulunmuşlar. Biz Yahudiler’e iyi davranıyoruz. Neden şikayetçisiniz? Hıristiyanlar’a karşı istediğimiz gibi davranmamızı niçin engelliyorsunuz?”
Son bir ay içinde editoryal çalişmalar yaparken bu diyalogu birçok kez yeniden okumak zorunda kalıyorum. Bu diyalog Osmanlı İmparatorluğu’nda ABD büyükelçisi Henry Morgenthau ve İmparatorluğun İçişleri bakanı, Ermeni Soykırımı’nı gerçekleştiren Jön Türk elebaşlardan Talaat Paşa arasında yapıldı. Diplomat Morgenthau Batı Ermenileri’nin haklarını korumak zorunda değildi, fakat Jön Türk liderlerle ilişkilerini bozup, bu adımı yaptı. Mets Yeğern yıllarında Ermeniler’in lehine sesini yükseltenler içinde Henry Morgenthau biricik Yahudi değildi.
Bugünkü tören gerçekten büyük önem taşıyor. Burada biz, bir insan tarafından başkasının hayatını kurtarmaktan daha derin anlamı ve işeriği sahip bir eşsiz törene katılıyoruz. Bugün Soykırım’da kurban olan Tüm Ermeniler’in ve Yahudiler’in anılarına saygılarımız sunuyoruz. Ayrıca, faşizmin kötülüğünü ortadan kaldırmak için hayatlarını vermiş olanları hatırlıyoruz. Gelecek yıl, 2015’te tüm dünyada, insanlığa Ermeni Soykırımı kurbanlarını ve sonuçlarını hatırlatmak amacıyla çeşitli faaliyetler organize edilecek. Aynı yılda İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi Almanyası’na karşı zaferin 70. yıldönümünü kutlayarak kötülüğe karşı mücadelede hayatlarını kaybedenleri hatırlamak ve anmak zorundayız.
Doktor Harutyun Khaçatryan’ın örneği insanîdir, fakat dünya ne kadar güzel olurdu, eğer insanlık ve ahlak devletler arasındaki ikili ilişkiler çerçevesine aktarılsaydı. Maalesef, hepimiz, dünyanın böyle bir perspektiften hala uzak olduğunu çok iyi biliyoruz.
Holocoust felaketini unutmak mümkün değil. Bu hikayeler daha ailemin tarihinin bir parçasıdır. Adını gururla taşıdığım büyük babam, İkinci Dünya Savaşı sırasında esaretten kaçıp, ciddi yaralanmasına rağmen üç yıl Belarus’un ormanlarında faşizme karşı mücadele etti ve Holocoust dehşetinin tanığı oldu.
Bugünkü törenin önemli bir mesajı var. Doktor Harutyun Khaçatryanı ve ailesi üyelerini takdir ederek, maalesef,hatta 21. yüzyılın başında gerçekleştirilen soykırım kötülüğüne karşı kolektif mücadele etmeliyiz.
Bugün bu törende mevcut olmamı benim için büyük onurdur. Faşizmin kötülüğe karşı mücadele eden Harutyun Khaçatryan’ı ve İosif Mezes Kogan’ı hatırlayalım.
Teşekkürler”.
Tören sırasında daha Ermenistan’da Yahudi Cemaati başkanı hanımefendi Rima Varjapetyan bir konuşma yaptı. Holokoust’tan hayatta kalanlar hakkında “Göklerin Kapıları Senin İçin Açılacak: Malka Rosental’ın Hikayesi” filmi gösterildi.
İkinci Dünya Savaşı’ndan 18 yıl sonra, 1963 yılında Yahudi “Yad Vaşem” kuruluşu tarafından Holokoust’a maruz kalan Yahudileri kurtarmak için hayatını riske atan gayri-Yahudilere verilen “Uluslararası dürüstler” programı organize edildi. Mayıs 2013 itibariyle 24811 kişi “Uluslararası Dürüstler” ünvanına layık görülmüştür. Su insanlardan yirmi iki Ermenistan’dandır.
