16.02.2015


Fotoğrafta 1918’de çöllerden toplanıp Kudüs’e götürülen Ermeni yetimlerdir. Üstlerinde paçavralar, yalınayak ve başları saçsız bu erkek çocuklar, farklı yaş gruplarına aittirler. Onların çoğu Ermenice konuşmuyordu ve ulusal kimliğini kaybetmişti. Ancak belli bir süre sonra onları yeniden Ermeni kimliğe döndürülmesi mümkün oldu.

1915-1923 yıllarında Ermeni Soykırımı sonucunda binlerce Ermeni çocuk yetim kaldı ve zorla islamlaştırıldı.

Yetimlerden çoğu açlıktan ve o yıllarda yaygın farklı salgın hastalıklardan öldü. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra 1918 sonbaharında Ermeni kuruluşları, kilise kurumları, uluslararası yardım kuruluşları (Yakın Doğu Amerikan Yardım Komitesi, Londra Belediye Başkanı Vakfı, Danimarkalı Kadınlar Birliği, Rusya Kızıl Haçı, Rusya Şehirler Birliği vs) ile birlikte uluslararası kuruluşlar (Kızıl Haç, Milletler Cemiyeti) da Ermeni yetimleri mutlak ölümden kurtarma çalışmalarında aktif faaliyet gösterdiler. Ermeni yetimleri Osmanlı İmparatorluğu'nun farklı bölgelerinden, Suriye çöllerinden topluyorlardı, Müslüman ailelerinden, ve Türk yetimhanelerden kurtarılıyorlar idi.

1918-1921 yılında yetim toplama çalışmaları sayesinde Türkiye, Kafkasya ve Yakın Doğu’daki Ermeni ve yabancı yardım komitelerinin yanısıra Ermenistan Cumhuriyeti’nin topraklarında faaliyet gösteren yetimhanelerde yerleştirilen 77.000’den fazla Ermeni çocuk toplandı.


“Binlerce Ermeni çocuk, çoğunluğu hizmetçi, azı evlatlık ve yetişkin kızlar ise eş olarak farklı Türk ailelerde dağılmış. Mütarekeden kısa bir süre sonra yalnızca Patrik olarak değil ancak bir Eremni olarak bu yetimlerin toplanması ve milletine dönüştürülmesi birinci görevim idi”.

Zaven Yeğiayan
Constantinople Ermeni Patriği

Fotoğrafın kaynağı Nubaryan Kütüphanesi’nin koleksiyonu, Paris
“ERMENİ SOYKIRIMI HAKKINDA 100 FOTOĞRAF HİKAYESİ” kitabından