22.07.2014

1914 yılın yazında, kamu adamı, ilahiyat profesörü, doğubilimci ve büyük Ermenisever Johannes Lepsius’un girişimiyle “Alman Ermeni Cemiyeti” sivil toplum kuruluşu kuruldu.

Uzun yıllar boyunca Ermeni Sorunuyla uğraşan Johannes Lepsius, Küçük Asya’daki Ermeni nüfusu ve farklı ülkelerde sığınmış Ermeni göçmenler için yetimhaneler, okullar, hastaneler, sanayi kuruluşları kurmak için para toplamaya başladı. Ölümüne kadar başkanlığını üstlenen Alman Ermeni Cemiyeti’nin faaliyeti onun adı ile doğrudan bağlıdır.

Berlinde 1914 Haziran ayında, Cemiyetin ilk toplantısında Cemiyet başkanı Johannes Lepsius yardımcıları PaulRohrbach, James Greenfield, sekreterler E. Shtir ve A. İsahakyan Alman Ermeni Cemiyeti’nin sorunlarını tartıştılar.

Cemiyetin kurulmasından bir yıl sonra, Osmanlı İmparatorluğu’nun hükümdarları Ermeniler’in katliamları ve tehcirine başladığı zaman, Cemiyet başkanı Johannes Lepsius Constantinople’ye gidip Enver paşa ile görüştü ve Ermenilerin kitlesel katliamlarının bir an önce durdurulmasını talep etti, fakat rededildi. Berlin’e geri dönerek 9 Ekim 1915’te Alman Ermeni Cemiyeti’nin toplantısında Batı Ermenilerinin soykırımı ve sürgünü hakkında rapor verdi. Toplantıya katılanlar Ermenilere karşı uygulanan vahşetleri önlemek için Alman Şansölyesine bir mektup gönderdiler. Fakat bu talep cevapsız kaldı, Alman Hükümeti herhangi bir tedbir almadı. 22 Nisan 1918’da, Cemiyet Reichstag’a Ermeni Soykırımını durdurmak için gerekli tedbirleri almayı taleb eden bir başvuru gönderdi. Bu da sonuçsuz kaldı.

Bu durumda Lepsius ve arkadaşları için Soykırımdan kurtulan Ermeni kadınların ve çocukların bakımına yönelik faaliyetlere başlamaktan başka çareleri kalmadı.“Şu anda bizim temel faaliyet alanında küçük ağızlarını ekmek almak için açan ve yemeksiz kaldıklarını devam ettiğinde ölecek olan 2700 çocuk toplandı. ...Amacımız, çok sayıda özellikle kurban çocuklara, mümkün olduğunca yardımcı olmaktır”,- raporlarından birinde Lepsius şöyle bildiriyor.

Lepsius Alman kamuoyuna Osmanlı İmparatorluğu’nda var olan durumun doğru bir resmini göstermek için hiçbir çaba ve enerjiden kaçınmadı. O zaman Alman basını ciddi bir sansür altında bulunuyordu, sadece Türklerin lehine ve gerçekten çok uzak yayınlar basılıyordu. Bu nedenle Lepsius cesur bir adım attı ve eldeki bilgileri toplayarak bir kitapta yayınlandı. Ciddi gizli şartlarda ve birçok engeli aşarak Cemiyet Ermeni halkının yaşadığı büyük felaketini gösteren, Ermeni Soykırımının Jön Türkler tarafından planlanmış ve gerçekleştirilmiş olduğunu kanıtlayan Almanya ve Ermenistan 1914-1918 yıllarında, 1919’da, Ermeni halkının imhası, 1919’da, belgeleri yayınlıyor.

Lepsius 1919’da “Ermeni Halkının Ölüm Yürüyüşü” kitabı yayınlandığı nedeniyle tarafsız olan Hollanda’ya sürgün edildi.

Unutulmamalıdır, ki Alman Ermeni Cemiyetinin yürüttüğü Ermeni yanlısı ve insani faaliyetlere rağmen Cemiyet, Birinci Dünya Savaşı sırasında Türk Alman ittifakı koşullarında da siyasi propagandadan uzak kalamadı, fakat Ermenilerin beklenen ölümden kurtarmak ve onların yaşamını sağlamak için büyük katkıda bulundu.

Ermeni halkı her zaman büyük insansevere Ermenisever faaliyeti için minnettar olacak. Johannes Lepsius’un mezarlığından getirilmiş toprağı Ermeni Soykırımı Anıt Kompleksinin merkez geçitinin sol tarafında bulunan Anı Duvarına gömüldü. 2008 yılında, Ermeni Soykırımı Müze-Enstitüsü Johannes Lepsius’un 150. yıldönümü vesilesiyle uluslararası konferans düzenledi ve kartpostallar yayınladı. Ermeni Soykırımı 100. yıldönümü etkinlikleri çerçevesinde 2013’te “Haypost” “Johannes Lepsius” pulunu yayınladı.