26.04.2015


Bugün Ermeni Soykırımı Müze-Enstitüsünde Osmanlı İmparatorluğu’nda ABD Büyükelçisi Henry Morgenthau’nun (26 Nisan 1856 – 26 Kasım 1946) anısına anma töreni gerçekleştirildi.

Ermenistan’da ABD Büyükelçisi Richard M. Mills, Morgenthau’nun akrabaları, ünlü soykırım uzmanı İsrael Charny, Erivan’daki Morgenthau okulu müdürü Gohar Arzanyan etkinlikte hazır bulundular.

Ermeni Soykırımı Müze-Enstitüsü müdürü Hayk Demoyan, ABD’li Büyükelçi Richard M. Mills, Büyükelçi Henry Morgenthau’nun torunu 4. Henry Morgenthau karşılama konuşmaları yaptılar. Etkinlik sırasında 2014’te ESME tarafından yayınlanan Henry Morgenthau’nun anılarının Doğu Ermenice baskısı sunuldu. Bu anılar, Ermeni Soykırımı özellikle Türk Devleti tarafından planlanmış suçun yönlerinin belirlenmesi, bu dönemin Türk suçlu rejimin planlarını ortaya koyma açısından benzersiz bir tarihî kaynaktır. ABD Büyükelçisi’nin anıları Soykırım’ın planlanmış ve bu plana uygun gerçekleştirilmiş olduğunu göstermektedir.

Morgenthau kendi kitabında resmi kaynaklardan alınmış bilgiler ile zenginleştirilmiş derin analizler sunmaktadır. Buna ek olarak, Morgenthau okuyuculara Jön Türkler’in entrikalarının yanı sıra Türkiye’yi Birinci Dünya Savaşı'na çeken Almanya’nın propaganda politikasını tanıtmaktadır. ESME konferans salonunda Henry Morgenthau’nun akrabaları, torunları, yaptıkları konuşmalarda Ermeni Soykırımı Müze-Enstitüsü’ne bu anma etkinliğini düzenlemesi için duydukları heyecanı ve şükranlarını ifade ettiler.

ESME müdürü Hayk Demoyan Ermenistan’da ABD Büyükelçisi Richard M. Mills’e ve Morgenthau’nun akrabalarına “Henry Morgenthau” madalyaları takdim etti. Ardından Henry Morgenthau’na ithaf kartpostalların damga ile iptal edilmesi gerçekleşti.

Misafirler Ermeni Soykırımı Müzesini gezip, Soykırım Anıtını ziyaret ettiler ve ebedi ateşine çiçekler bıraktılar. ABD Büyükelçisi, Morgenthau ailesi Henry Morgenthau anı tabelasına da çiçekler bıraktılar.

Bildirelim, ki Ermeni Soykırımı Müze-Enstitüsünde Henry Morgenthau adına çalışma odası da açıldı.

Henry Morgenthau (1856-1946) hukukçu, Amerikalı diplomattır. 1856 yılında Almanya’nın Mennheim şehrinde Alman-Yahudi ailesinde doğmuş. 1866’da ailesi ile birlikte ABD New York Şehrine taşınmış.

Eğitimini Colombia hukuk okulunda almış. Demokrat Partinin aktif üyesi ve ABD Başkanı Woodrow Wilson’un taraftarı olan Henry Morgenthau 1913 Osmanlı İmparatorluğunda ABD Büyükelçisi olarak tayin edildi. Costantinople’de Morgenthau Jön Türk liderleri ile ilişkiler kurup birkaç defa Ermeni katliamlarını önlemeye çalıştı. Her gün Constantinople’de ABD Büyükelçiliğine, Osmanlı İmparatorluğu’nun doğu vilayetlerindeki ABD’li konsolosların Türk vahşetleri hakkında raporlar gelmekteydi. Düzenli olarak Morgenthau, ABD Dışişleri Bakanlığı’na, Türk yetkililer tarafından yürütülen Ermenilerin katliamları bir ırkı imha etme politikası olarak tanımlayan mektuplar gönderdi.

1916’da H. Morgenthau’nun diplomatik görevine son verdi, ancak Ermeni yanlısı kariyerine devam etti. 1915’te onun çabaları ve inisyatifi sayesinde, daha sonra adı “Yakın Doğu Amerikan Yardım Komitesi” olarak değiştirilen Yakın Doğu’da ihtiyacı olanlarına Ermeni- Suryeli yardım komitesi kuruldu.

1918’de Morgenthau Osmanlı İmparatorluğu’nda geçirdiği yıllar hakkında “Büyükelçi Morgenthau’nun Öyküsü” başlıklı anılarını yayınladı. Kitabın “Bir Halkın İmhası” başlıklı bölümünde Osmanlı İmparatorluğunda Ermeni katliamları sunulmaktadır.

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Morgenthau bir dizi insansever girişimlerde bulundu. Paris Barış Konferansı’nda Morgenthau Amerikan heyeti Doğu Avrupa ve Orta Doğu sorunarın sorumlusu idi. Henry Morgenthau 1946’da vefat etti.