Ս․թ․ սեպտեմբերի 9-10-ը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի Վեհարանի հանդիսությունների սրահում կայացավ «Միջազգային կրոնական ազատություն և խաղաղություն» խորագրով միջազգային համաժողովը։ Վերջինս կազմակերպվել էր Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի, Մայր Աթոռի քարոզչական կենտրոնի ու Արցախի հոգևոր-մշակութային ժառանգության հարցերով գրասենյակի նախաձեռնությամբ։ Համաժողովին ներկա էին Մայր Աթոռի միաբաններ, Քույր Եկեղեցիների և քրիստոնեական կառույցների ներկայացուցիչներ, գիտնականներ ու հասարակական գործիչներ Հայաստանից և այլ երկրներից։
Համաժողովի նպատակն էր աշխարհի տարբեր ծայրերից համախմբել կրոնական առաջնորդների, հոգևորականների, գիտնականների ու փորձագետների՝ քննարկելու կրոնական ազատության և խաղաղության խնդիրներն ու մարտահրավերները, ինչպես նաև զինված հակամարտությունների ժամանակ համաշխարհային հոգևոր-մշակութային ժառանգությանը սպառնացող վտանգների մասին։ Համաժողովին ներկա էր նաև Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի՝ «Արցախի, Նախիջևանի և Ադրբեջանի հայության բռնաճնշումների ուսումնասիրման բաժնի» կրտսեր գիտաշխատող Հայաստան Մարտիրոսյանը։
Համաժողովի ընթացքում ներկաների ուշադրությունը հրավիրվեց 2020թ․ սեպտեմբերի 27-ից նոյեմբերի 9-ը տեղի ունեցած արցախա-ադրբեջանական պատերազմի վրա, որի ընթացքում և նաև պատերազմից հետո ադրբեջանական զինուժի կողմից ռմբակոծվում, ոչնչացվում, վանդալիզմի են ենթարկվում Արցախի մշակութային հուշարձանները, որոնք պատկանում են ոչ միայն հայ ժողովրդին, այլև համաշխարհային մշակութային ժառանգության մասն են հանդիսանում։ 44-օրյա պատերազմից հետո էլ ավելի է մեծացել Արցախի հայկական ժառանգության մասին անհանգստությունները՝ հաշվի առնելով Ադրբեջանի կողմից արդեն փորձված մշակութային ցեղասպանությունը՝ Նախիջևանի հայկական հարուստ ժառանգության նկատմամբ։
«Միջազգային կրոնական ազատություն և խաղաղություն» խորագրով միջազգային համաժողովն այնուհետև ընդունեց կոմյունիկե, որով կոչ էր արվում Ադրբեջանի կառավարությանը՝ անհապաղ և անարգել կերպով թույլատրել միջազգային փորձագետներին և դիտորդական առաքելություն իրականացնողներին՝ մուտք գործելու Արցախի/Լեռնային Ղարաբաղի այն տարածքները, որոնք վերջերս բռնազավթվել են Ադրբեջանի կողմից, ինչպես նաև Նախիջևանի և Ադրբեջանի այլ վայրեր անկախ գնահատում իրականացնելու համար, կոչ էր արվոմ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին գնահատման առաքելությունը դարձնել հրատապ գերակայություն և այլն:
Համաժողովի ավարտից հետո մասնակիցներն այցելել են նաև Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր, Հայոց ցեղասպանության թանգարան, Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարան և Մայր Աթոռի Սուրբ Էջմիածնի թանգարաններ։
