Քսաներորդ դարասկզբի ոճրագործությունը ճանաչելու և դատապարտելու գործընթացում, ՀՑԹԻ-ի գրադարանը վերջին մեկ տարում հազվագյուտ աղբյուրագիտական նշանակության գրականությամբ է համալրվել է նաև Հայաստանի բջջային առաջատար օպերատորի ջանքերով: Եզակի սկզբնաղբյուր հանդիսացող այդ գրականությունը բերվել է տարբեր երկրներից և ներկայացնում է ոչ միայն համայն հայության, այլև քաղաքակիրթ աշխարհի բողոքի ձայնն ընդդեմ մարդկության դեմ իրականացված ոճրագործության: Թերևս այդ նմուշների շարքում պետք է առանձնացնել ամերիկացի միսիոներ Ալիս Քիփ Քլարկի «Նամակներ Կիլիկիայից» աշխատությունը, որը եզակի սկզբնաղբյուր է 1920թ. Հաճնի կոտորածների վերաբերյալ: ՎիվաՍել-ՄՏՍ-ի աջակցությամբ ինստիտուտի գրադարանային ֆոնդը համալրվել է ոչ միայն թանգարանային, այլև ցուցադրական արժեքավոր շուրջ 200 նմուշով:
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը թանգարանային միավորներով համալրելու անձնական նախաձեռնությամբ է հանդես եկել Ռալֆ Յիրիկյանը: «Կիլիկյան» մատենաշարի ստեղծման գաղափարն այդ նախաձեռնության արդյունքն է: Արդեն լույս է տեսել Ֆերիման Դաքետի «Երիտթուրքերն իշխանության գլուխ և Հոլոքոստը Ադանայում» հազվագյուտ մենագրությունը, որի առաջին հրատարակությունը լույս է տեսել Լոնդոնում (1913թ.):
«Այն ազգը, որը չի հիշում իր պատմությունը` արդեն իսկ վտանգում է իր հետագա գոյության իրավունքը: Հիշել` նշանակում է ապրել կերտելով, հպարտ գոյության իրավունքը վաստակելով և անարդարությունը մերժելով: Ես մեկն եմ Ադանայի շառավիղներից, ում կյանքի նպատակներից մեկն էլ մեր ինքնությունը սիրելու և այդ սերը գործով ապացուցելու առաքելությունն է», - ընդծում է թանգարան-ինստիտուտի «Կիլիկյան» մատենաշարի ստեղծմանն աջակցած Ռալֆ Յիրիկյանը: «Մենք պարտավորություն ունենք մեր նախնիների, ինքներս մեր և մեր երեխաների հանդեպ` շարունակել մնալ մեր երկրում և զարգացնել այն», - ավելացրեց Յիրիկյանը:
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտին աջակցելու նպատակով իրականացված նվիրատվության համար Ռալֆ Յիրիկյանն արժանացավ շնորհակալագրի, որն, ի դեպ, տպագրվել է անմեղ նահատակների հիշատակին խոնարհած, ապրիլքսանչորսյան ծաղիկների թերթերից պատրաստված հատուկ թղթի վրա: Հիշեցնենք, որ Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրի Անմար կրակի շուրջ դրված ծաղիկները նորից «կյանք են առել» Արևորդի էկո-ակումբների սաների ջանքերով: Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը վերամշակված այդ թուղթը նախատեսել է շնորհակալագրերի և հուշաթերթիկների համար:
Հիշեցնենք, որ այդ նախաձեռնության ակունքներում դարձյալ ՎիվաՍել-ՄՏՍ-ն էր` բնապահպանական նախաձեռնություններում գործընկեր հանդսացող «Վայրի բնության պահպանության մշակութային հիմնադամի հետ: Համատեղ նախաձեռնություններից տեղին է հիշել նաև Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրի «Հիշողության պուրակի» հարակից տարածքում իրականացված ծառատունկը` Արևմտյան Հայաստանից բերված ծառերով:
Մեծ Եղեռնի հարյուրամյա տարելիցի կապակցությամբ անցկացվող միջոցառումների կազմակերպման ընթացքում, ՎիվաՍել-ՄՏՍ-ի աջակցությունը թանգարան-ինստիտուտին շարունակական է լինելու:
